De Republiek Mali is gelegen in het westen van Afrika. Frans is de officiële landstaal met daarnaast ook tal van andere traditionele talen. Mali behoort tot de armste landen ter wereld en heeft vaak te maken met interne onrust. Hierdoor belandt de Republiek op de 100e plaats in de democratie-index van The Economist met een huidige score van 4.92 op 10. Met deze score wordt Mali beschouwd als een Hybrid regime. Dit type geeft aan dat Mali in een onvolledige transitie, van een autoritair naar een democratisch bewind, zit.
De Republiek Mali lijdt al jaren onder de regimes van verkozenen die maar niet weten hoe ze Mali naar een onverdeelde republiek moeten leiden. In plaats daarvan is dit land enorm verzuild.
Hoelang blijft de Malinese bevolking zijn bewindvoerders – een zooitje ongeregeld – nog tolereren? En is het niet stilaan tijd voor échte verandering?
Mali telt heel wat problematieken maar de volgende zet ik graag even wat meer in de kijker in mijn dossier:
- Worden er vrije en eerlijke verkiezingen, zowel nationaal als lokaal, georganiseerd voor elke stemgerechtigde?
- Hoe zwaar weegt de corruptie?
- Verzorgt de staat de veiligheid van de burgers?
- Scheiding der machten en houden deze elkaar in evenwicht?
Hoe het in de Republiek Mali allemaal begon…
Tot 1958 was de Republiek Mali in handen van Frankrijk en sinds de onafhankelijkheidsverklaring in 1960, kreeg dit land te maken met talloze staatsgrepen. Dit is één van de redenen waarom Mali zo’n verdeeld land is. De Malinese bevolking laat zich op dit moment in drie groepen opdelen. Het noorden met zijn zwaarbewapende mensen, het centrum dat onder druk staat door religie en het zuiden waar de nouveaux riches met hun excessieve levensstijl voor heel wat ontevredenheid zorgen bij de gewone bevolking.
De eerste verkozen president in 1960, Modibo Keïta, schafte de democratie – onmiddellijk na het begin van zijn ambtstermijn – weer af. Zijn missie, om serieuze economische en sociale hervormingen door te voeren, mislukte waardoor het land een economische achteruitgang kende. Acht jaar na het begin van zijn presidentschap, pleegde de generaal Moussa Traoré een militaire staatsgreep. De eerste van de zovele die later zullen volgen. Ook dit militair regime wist geen verbetering te brengen in Mali met hongersnoden, droogte en politieke onrust tot gevolg. De jaren daarna volgden er nog drie mislukte staatsgrepen.
In maart 1991 kwam de bevolking in opstand en die leidde tot de afzetting van generaal Moussa Traoré. De bevolking opperde voor een meer democratische staat en ook het leger sloot zich hierbij aan. Na deze revolutie werden er enkele veranderingen doorgevoerd zoals een nieuwe grondwet en verkiezingen.
In 2002 werd een nieuwe president verkozen namelijk, Amadou Toumani Traoré. Hij leidde Mali naar één van de meest politiek stabiele landen in Afrika. Jammer genoeg mocht het niet baten en kwam er een opstand in 2012 die, tot op de dag van vandaag, voor veel verwarring en spanning zorgt.
Worden er vrije en eerlijke verkiezingen gehouden, zowel nationaal als lokaal, georganiseerd voor elke stemgerechtigde?
Het kiesstelsel van Mali is vastgelegd met bepalingen in de grond- en kieswet en is het laatst gewijzigd in 2013. Deze wetten stellen dat de verkozen president het staatshoofd is van de Republiek. Maar voordat een president kan verkozen worden, vinden er eerst verkiezingen plaats.
Verkiezingen in Mali volgen het Franse kiesstelsel en bestaan uit twee rondes. Kandidaten die voor de titel van president strijden, hoeven geen politieke partij te representeren maar moeten wel tijdig een aanzienlijk bedrag betalen, een aanhang van minstens vijftien personen hebben en goedgekeurd worden door het gerechtshof. Tijdens beide rondes kunnen alle stemgerechtigden gaan stemmen op hun favoriete kandidaat. Om dit te kunnen doen, moeten ze wel eerst hun stemkaart afhalen.
Dat kiezers vaak woelige wateren doorzwemmen om toch maar hun stem uit te brengen, bewijst het volgende artikel (20/04/2020) van France 24, een Franse wereldwijde nieuwszender.
In het artikel wordt er geschreven over de recentste verkiezingen van maart 2020.
De voorzitter van een stembureau en vertegenwoordigers van de kiescommissie werden weggejaagd door gewapende mannen. Er werden kiezers bedreigd door jihadisten waardoor het stemmen werd afgelast in een aantal stembureaus. Ook werden er stemmen gekocht en ten gevolge van al deze incidenten werden de verkiezingen verschillende keren uitgesteld.
Er worden bijgevolg wel degelijk verkiezingen gehouden zowel in de hoofdstad als de steden errond, maar door onrust en wegens veiligheidsredenen, worden deze vaak afgelast en verschoven naar een latere datum. Hierdoor blijven de problematieken van eerdere regimes aanslepen en is er weinig kans voor vrije en eerlijke verkiezingen.
Ongeveer een jaar na de publicatie van bovenstaand artikel, volgt het volgende artikel van Montage Africa (16/04/2021), een Afrikaans magazine. Mali kondigt hiermee nieuwe verkiezingen aan.
Na de militaire staatsgreep die in 2020 plaatsvond, heeft de overgangsregering beslist om de volgende verkiezingen op 27 februari 2022 te houden. Op die datum zal de Malinese bevolking kunnen stemmen en hiermee hebben ze een kans om terug te keren naar een democratische staat.
Eind 2021 zal er een referendum plaatsvinden, dat gevolgd wordt door gemeenteraadsverkiezingen.
Met deze verkiezingen hopen de Malinezen een einde te maken aan een periode van illegale staatsgrepen.
Hoe zwaar weegt de corruptie?
Uitmaken of een land een corrupt regime handhaaft, gaat eenvoudig met de corruptie-index van Transparency International. Op hun website vond ik enkele basisbeginselen die ook op Mali van toepassing zijn. Zo worden omkoping, vriendjespolitiek en het misbruiken van publiek geld aanzien als corrupt.
Er ontstond heel wat controverse rondom Karim Keïta en zijn verscheidene uitspattingen. Hij wordt beschuldigd van corrupt gedrag. Karim Keïta is de zoon van voormalig president Ibrahim Boubacar Keïta. IBK’s zoon is, zoals zijn vader, actief in de Malinese politiek. Hij zetelde in 2013 voor de eerste keer in de Nationale Vergadering en in het jaar 2020 werd hij herkozen.
In het volgende artikel (03/07/2020) dat ik tegenkwam op de website van Jeune Afrique, een Franstalig pan-Afrikaans nieuwsmagazine, is gebleken dat er wel degelijk corruptie aanwezig is in Mali en dat deze ook zwaar doorweegt bij de bevolking.
In het artikel wordt er geschreven over Karim Keïta en zijn verschijning in enkele gelekte filmpjes. Het beeldmateriaal lokt heel wat negatieve reacties uit.
Op de filmpjes is te zien hoe Karim Keïta uitbundig aan het feesten is in het buitenland en op luxueuze jachten waar de champagne rijkelijk vloeit, terwijl er heel wat armoede heerst in zijn geboorteland. Hij beweert ook dat zijn privéreisjes worden betaald uit eigen zak, en niet ten koste zijn van belastinggeld van de Malinese burgers.
De filmpjes zijn een veelbesproken onderwerp geworden en kwamen in eerste instantie boven water omdat de leiders van Mali voor een grote taak staan die, onder andere, het verdrijven van de jihadisten in Mali omvat. De bevolking heeft veel twijfels over Karim Keïta’s prioriteiten en intenties.
Ook in dit artikel (19/08/2020) van Foreign Policy, een Amerikaans nieuwsmagazine, wordt duidelijk dat er corruptie heerst in Mali. Enkele weken na de publicatie van bovenstaand artikel werd Ibrahim Boubacar Keïta gevangengenomen door soldaten. Daarmee werd heel de problematiek rond corruptie in Mali zeker niet opgelost.
In het artikel is er een stukje opluchting van de bevolking te lezen, maar het besef dat de president inwisselen met iemand anders, geen lange termijnoplossing is, blijft. De buurlanden van Mali weten dat een leiderschapscrisis voor ongerustheid en nog meer wanorde zorgt, dus hebben ze de vrijlating van de president en enkele aanhangers gevraagd.
Mali vreest hierdoor een nieuwe militaire staatsgreep zoals eerder gebeurd is in 2012. De werkloosheid, armoede en ongelijkheid blijven toenemen in het land.
Burgers trekken de straten op om te protesteren tegen Keïta en zijn regering, maar er wordt hardhandig opgetreden tegen die protesten. De Malinese bevolking wordt onmiddellijk de mond gesnoerd ten koste van enkele burgers die zelfs het leven erbij lieten. Toch blijft Keïta, ondanks de huidige situatie, zijn extravagante levensstijl aanhouden.
Na het analyseren van de corruptie-index van Transparency International en de gevonden persknipsels, kan ik hierover concluderen dat Mali wordt geregeerd door leiders die neigen naar een corrupt beleid. Daarom is het belangrijk dat Mali, op termijn, een regering kan samenstellen die een transparant beleid voert en deze transparantie doortrekt naar zijn burgers toe. Eerst oompje en dan oompjes kinderen, is een visie die niet past bij het hoofd van een land maar jammer genoeg wel bij de huidige machtshebbers van Mali.
Verzorgt de staat de veiligheid van de burgers?
Elke burger verwacht van zijn land een veilige en goede bescherming in tijden van nood. In een verdeeld land zoals Mali is er weinig eenheid te vinden en is de militaire basis ook niet helemaal betrouwbaar.
Onderstaand artikel (26/03/2021) van The Independent, een Britse nieuwssite, bewijst dat de Malinese bevolking er meestal alleen voor staat op vlak van bescherming.
In het artikel halen ze enkele zeer recente voorvallen aan van luchtaanvallen door het Franse leger. Daarbij werden verschillende burgers gedood en dat is niet de eerste keer dat er onschuldige mensen worden gedood door conflicten met islamitische militanten.
Er zijn verschillende Malinese politici die beweren dat burgers het doelwit waren van de acties.
Frankrijk voert deze luchtaanvallen uit omdat ze vinden dat er in Mali te weinig wordt gedaan om rebellen weg te krijgen en zo de veiligheid van de burgers te verzekeren.
Of de aantijgingen terecht zijn, laat de schrijver van het artikel in het midden. Het punt is dat Frankrijk probeert te helpen in de strijd tegen militanten, rebellen en jihadisten.
Ook in dit tweede artikel (12/07/2020), afkomstig van een Nederlandse nieuwssite, wordt het duidelijk hoever veiligheid in Mali te zoeken is.
Hierin wordt geschreven over hevige rellen in de zomer van 2020.
Demonstranten komen massaal op straat om het beleid aan te klagen. Ze vinden dat de regering te weinig actie onderneemt tegen het toenemende geweld in Mali.
De acties zijn ook gericht tegen president Keïta die alsmaar meer faalt in zijn opdracht om het land in goede banen te leiden. De demonstranten eisen zijn vertrek maar daar geeft hij geen gehoor aan. Het vertrouwen bij de burgers is geschonden door oneerlijke verkiezingen en het gebrek aan verzorging van de veiligheid van burgers door de staat.
Door tegenwind van de militaire basis en het ontbreken van een serieus veiligheidsbeleid, is Mali een onveilig land voor zowel toeristen als burgers. Bij bombardementen en demonstraties als deze, zijn gewone burgers vaak de pineut en vallen er onschuldige doden en gewonden.
Scheiding der machten en houden deze elkaar in evenwicht?
Het staatshoofd van Mali heeft tal van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Hij stelt onder meer een eerste minister aan, vaardigt referenda uit voor kwesties die van nationaal belang zijn en hij heeft zelfs de mogelijkheid om de Nationale Vergadering te ontbinden. Toch heeft de president, ondanks zijn vele plichten, niet alle macht.
In Mali hanteren ze trias politica zoals in België. Wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht zijn, op papier, van elkaar gescheiden. Maar in het echte leven gaat het er heel wat anders aan toe.
Onderstaand artikel (06/08/2020) van The Economist, een Brits magazine, bewijst nogmaals dat er corruptie heerst en dat er van scheiding der machten weinig sprake is in het geval van de machtshebbers.
Het is een uitgebreid artikel met veel details over protesten die aan de gang zijn in Mali. Toch is er een alinea die heel erg opvalt tussen alle anderen.
Het blokje tekst, waarin ze schrijven over de recentste parlementsverkiezingen, onthult heel wat geheimen over de huidige regering. Zo zou de regeringspartij maar 41 van de 147 zetels gewonnen hebben maar kregen ze er nadien en onrechtmatig, door het Grondwettelijk Hof, tien zetels bij. Door de inmenging van de rechterlijke macht met de uitvoerende macht, konden kompanen van huidig president Keïta een plaatsje innemen in de Nationale Vergadering.
Het mag nooit de bedoeling zijn dat de drie machten zich met elkaar gaan mengen. Ze moeten juist afzonderlijk fungeren en controle op elkaar uitoefenen.
Besluit
Ik kan uit mijn gevonden persknipsels besluiten dat het lage cijfer van Mali in de democratie-index mogelijks te wijten is aan het feit dat Mali een ongecontroleerd en ongetemd land is. Als de Malinese bevolking op de democratie-ladder meer naar boven wil klimmen, zullen ze eerst de interne problemen van hun land moeten oplossen. Er moet een einde gemaakt worden aan rebellen, jihadisten, staatsgrepen en gewelddadige opstanden. Momenteel bevat Mali nog te weinig fundamenten om beschouwd te kunnen worden als democratische republiek.
Er is duidelijk verzet te vinden in Mali. Het land krijgt vaak te kampen met betogingen en jihadisten. Zelfs de militaire basis keert zich regelmatig tegen de machtshebbers. Zoals eerder aangehaald leeft er ongehoorzaamheid, rebellie en opstandigheid onder de Malinezen.
Toch is er hoop op beterschap met de aankomende verkiezingen in 2022. Het is belangrijk dat de dan verkozen president luistert naar zijn volk en bemiddelt waar hij kan. Ook zou het een goede zaak zijn als de militaire dienst als één front achter de regering staat. Trias politica, zoals vastgelegd in de grondwet, moet daarom correct nageleefd worden. Door middel van referenda, die al eerder hebben plaatsgevonden, krijgt de bevolking meer inspraak in het beleid. Met kleine stapjes in de juiste richting kan Mali ervoor zorgen dat het democratie-index cijfer richting 5 op 10 klimt.
Mali is een enorm veelzijdig land dat al verder staat – in zijn ontwikkeling naar een democratisch regime – dan zijn Afrikaanse buurlanden. Ze hebben al vele regels vastgelegd in wetten. Nu is het de bedoeling dat deze correct afgedwongen worden zodat er meer structuur gecreëerd wordt. De regering moet enerzijds controle houden over zijn burgers zonder autoritair of corrupt over te komen en anderzijds moet er controle uitgevoerd worden op de regering zodat zij hun macht niet kunnen misbruiken.
Referentielijst:
Afp, J. A. A. (2020, 3 juli). Mali : des vidéos privées du fils du président IBK créent la controverse. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van https://www.jeuneafrique.com/1010197/politique/mali-la-diffusion-de-videos-privees-du-fils-du-president-ibk-creent-la-controverse/
Africa, M. (2021, 16 april). Mali sets poll date for return to democracy. Geraadpleegd op 4 mei 2021, van https://www.montageafrica.com/mali-sets-poll-date-for-return-to-democracy/
El Ansari, I. E. A., & Van Regemortel, H. V. R. (2020, 10 september). Mali na de staatsgreep: een gedesillusioneerd land op zoek naar een redder. Geraadpleegd op 22 april 2021, van https://www.mo.be/analyse/mali-zoekt-een-gedesillusioneerde-volk-wanhopig-naar-een-redder
Geschiedenis van Mali. (2020, 9 oktober). Geraadpleegd op 26 april 2021, van https://isgeschiedenis.nl/nieuws/geschiedenis-van-mali#:%7E:text=Ondanks%20felle%20weerstand%20van%20de,eeuw%20grotendeels%20gekoloniseerd%20door%20Frankrijk.&text=Pas%20in%201958%20kreeg%20het,werd%20de%20Republiek%20Mali%20onafhankelijk.
Hevige rellen in Mali: het parlement gaat in vlammen op. (2020, 12 juli). Geraadpleegd op 10 mei 2021, van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5170808/mali-rellen-vn-bamako-oorlog-opstand
Hybrid regime. (z.d.). In Wikipedia. Geraadpleegd op 12 april 2021, van https://en.wikipedia.org/wiki/Hybrid_regime
Karim Keïta. (z.d.). In Wikipedia. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van https://en.wikipedia.org/wiki/Karim_Ke%C3%AFta
Mali. (z.d.) In Wikipedia. Geraadpleegd op 12 april 2021, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Mali
NEWS WIRES. (2020, 20 april). Mali election runoff tarnished by intimidation and allegations of vote rigging. Geraadpleegd op 29 april 2021, van https://www.france24.com/en/20200420-mali-election-runoff-tarnished-by-intimidation-and-allegations-of-vote-rigging
Obaji, P. (2020, 21 augustus). The Coup in Mali Won’t End Corruption and Insecurity—and Could Bring Greater Instability to West Africa. Geraadpleegd op 6 mei 2021, van https://foreignpolicy.com/2020/08/19/a-coup-wont-end-malis-corruption-and-insecurity/
Sullivan, R. (2021, 26 maart). French airstrike killed Mali civilians, claim officials. Geraadpleegd op 7 mei 2021, van https://www.independent.co.uk/news/world/africa/france-mali-airstrike-civilian-death-b1822947.html
The Economist. (2021, 2 februari). Global democracy has another bad year. Geraadpleegd op 12 april 2021, van https://www.economist.com/graphic-detail/2020/01/22/global-democracy-has-another-bad-year
De verkiezingen in Mali. (z.d.-a). Geraadpleegd op 29 april 2021, van https://nederlandseofficierenvereniging.nl/de-verkiezingen-in-mali-het-vervolg/
The Economist. (2020, 6 augustus). The challenge of mediation in Mali. Geraadpleegd op 11 mei 2021, van https://www.economist.com/middle-east-and-africa/2020/08/06/the-challenge-of-mediation-in-mali
The Electoral System – Mali – Trans-Saharan Elections Project. (z.d.). Geraadpleegd op 29 april 2021, van https://tsep.africa.ufl.edu/the-electoral-system/mali/
huysmans nanette 